Ulga na badania i rozwój została wprowadzona w Polsce w 2016 r. Po ponad dwóch latach obowiązywania jedynie 65 proc. przedsiębiorców ma świadomość jej istnienia, a 25 proc. zadeklarowało, że skorzysta z niej, rozliczając rok podatkowy 2018 – wynika z raportu Ayming Polska.
Badanie przeprowadzone w kwietniu 2018 r. przez Kantar Millward Brown i Opinia 24 wśród 150 polskich przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 50 pracowników pokazuje, że ich dojrzałość w zakresie działalności badawczo-rozwojowej jest wciąż niska. Tylko 55 proc. firm, w których działalność B+R powinna być integralną częścią ich regularnej działalności, faktycznie deklaruje jej prowadzenie. Co więcej, przeznaczają na ten cel zaledwie 1-3 proc. rocznych wydatków.
Czym jest działalność badawczo-rozwojowa?
Z doświadczenia Ayming wynika, że przedsiębiorstwa w Polsce postrzegają działalność badawczo-rozwojową jako zaawansowane działania, których efektem jest innowacyjność co najmniej na skalę kraju. Może to wynikać z przyzwyczajenia do wymagań stawianych w konkursach o dofinansowanie unijne. Według definicji zawartej w ustawie o CIT/PIT, działalność badawczo-rozwojowa to działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania tych zasobów do tworzenia nowych zastosowań.
W istocie nie chodzi tylko o tworzenie zaawansowanych technologicznie rozwiązań i światowej klasy innowacji. Pod uwagę bierze się zmiany, które są wprowadzane w ramach standardowej działalności przedsiębiorstwa, takie jak:
- zmniejszenie wagi opakowania,
- użycie nowych materiałów w procesie produkcji,
- integracja złożonych procesów produkcyjnych w jeden zautomatyzowany,
- rozwój oprogramowania i interfejsów w obszarze nowych technologii,
- opracowanie nowego modelu oceny ryzyka w przypadku usług finansowych.
Dział B+R w strukturze firmy
37 proc. przebadanych przedsiębiorstw stwierdziło, że posiada wyodrębnioną w strukturze firmy komórkę zajmującą się działalnością badawczo-rozwojową. Najczęściej takie jednostki występują w firmach farmaceutycznych i chemicznych (42 proc.). Jeszcze kilka lat temu zespołami B+R mogły pochwalić się nieliczne przedsiębiorstwa, a ich istnienie świadczyło o wysokiej innowacyjności firmy. Według informacji pozyskanych od badanych przedsiębiorstw, mediana wielkości komórki badawczej to 5 osób.
Z doświadczenia Ayming wynika, że bardzo często faktyczna liczba osób zaangażowanych w prowadzenie działań B+R jest znacznie wyższa, ponieważ realizacja takich prac jest rozproszona w organizacji. Po pierwsze, działy B+R angażują w projekty badawczo-rozwojowe pracowników z różnych obszarów przedsiębiorstwa. Przykładowo, pracownicy produkcyjni zajmują się takimi kluczowymi działaniami B+R, jak opracowanie prototypów, projekty pilotażowe, testowanie i walidowanie nowych lub ulepszonych produktów, procesów czy usług. Po drugie, bardzo często zdarza się, że choć firma nie ma działu B+R, pracownicy realizują działania badawczo-rozwojowe niejako przy okazji wykonywania standardowej działalności firmy.
Warto o tym pamiętać w kontekście rozliczania ulgi na badania i rozwój. Obecnie ustawodawca umożliwia podatnikom odliczenie kosztów pracowników i współpracowników faktycznie wykonujących działania badawczo-rozwojowe w organizacji, a nie tylko tych zatrudnionych w celu realizacji B+R na umowie o pracę.
Skorzystanie z ulgi B+R
Zrozumienie tego, czym jest działalność badawczo-rozwojowa, ma kluczowe znaczenie w kontekście korzystania z ulgi na badania i rozwój. Ta zachęta podatkowa nagradza przedsiębiorstwa za prowadzenie zarówno zaawansowanych, jaki i podstawowych działań B+R. Tymczasem z obserwacji Ayming wynika, że zidentyfikowanie działalności badawczo-rozwojowej jest wciąż wyzwaniem dla wielu firm. Tracą przez to szansę na uzyskanie oszczędności, które mogłyby przeznaczyć na zaawansowane działania B+R, realnie zwiększające innowacyjność ich biznesu.
Jakie są powody, dla których przedsiębiorstwa nie korzystają z ulgi B+R? Trzy najważniejsze wskazywane przez respondentów to:
- brak możliwości odliczenia wszystkich rzeczywistych kosztów poniesionych na B+R,
- niejasne zasady klasyfikowania działalności B+R,
- niejasne zasady dotyczące rozliczania kosztów osobowych.
W Polsce od 2016 r. wartość ulgi B+R dwukrotnie wzrosła, a katalog kosztów kwalifikowanych został poszerzony. Mimo to poziom korzystania z ulgi jest wciąż bardzo niski. Jedynie 9 proc. firm skorzystało z ulgi w 2017 r., ale wszystkie badane podmioty oceniły ją pozytywnie. Głównym powodem zadowolenia wskazanym przez respondentów była możliwość uzyskania oszczędności, które można przeznaczyć na dalszy rozwój i inwestycje w B+R. 25 proc zadeklarowało, że skorzysta z ulgi, rozliczając rok podatkowy 2018. To pozytywna informacja dla ustawodawcy, którego intencją było wprowadzenie mechanizmu intensyfikującego działalność B+R w polskich przedsiębiorstwach.
Wydatki na badania i rozwój
W 2017 r. w analizowanych przez Ayming przedsiębiorstwach wydatki na badania i rozwój najczęściej kształtowały się na poziomie 1-3 proc. wartości wszystkich rocznych wydatków, choć taki przedział wskazało jedynie 17 proc. respondentów. Nakłady na poziomie 5-10 proc. rocznych wydatków zadeklarowało 7 proc. firm, a na poziomie powyżej 10 proc. – zaledwie 2 proc. badanych. Największe kwoty na działania B+R przeznacza się w przedsiębiorstwach z branży elektronicznej i motoryzacyjnej.
Głównymi kategoriami wydatków ponoszonych przez firmy są koszty materiałów i surowców (33 proc.) oraz koszty zatrudnienia (30 proc.). Dla niemal co czwartej istotnym wydatkiem jest zakup ekspertyz, opinii i usług doradczych od jednostki naukowej. Najczęściej wskazywanym czynnikiem, który mógłby sprzyjać zwiększeniu wydatków na badania i rozwój, jest łatwiejszy dostęp do dotacji na działalność badawczo-rozwojową (51 proc.). Aż 27 proc. badanych wskazało również na większe ulgi podatkowe na B+R.
Brak komentarzy