Cyberprzestępczość to poważne zagrożenie, którego skala i stopień wyrafinowania stale rosną. Paliwo do rozwoju zjawiska stanowią niewątpliwie postępy w dziedzinie rozwoju sztucznej inteligencji. Jednak – podobnie jak w innych sferach – także i w cyberbezpieczeństwie algorytmy AI mogą być wykorzystywane dwojako: zarówno do dokonywania cyberataków, jak i do obrony przeciwko nim.
W niniejszym tekście przygotowanym na podstawie naszego najnowszego opracowania Business Insight Notes: IT & Tech przyjrzymy się, w jaki sposób sztuczna inteligencja przyczynia się do wzmacniania mechanizmów ochrony przed cyberatakami oraz jakie są największe szanse i wyzwania związane z jej wykorzystaniem w cyberbezpieczeństwie.
Pandemia cyberataków
Wraz z rozwojem technologii internetowych wiele aspektów życia przeniosło się do przestrzeni cyfrowej – to tam realizowane są obecnie transakcje finansowe, duża część usług czy interakcji społecznych. Stanowi to oczywistą zachętę dla cyberprzestępców. Cyfrowe zagrożenia nasiliły się jeszcze podczas pandemii COVID-19, kiedy szczególnie popularna stała się praca zdalna. Kolejnym czynnikiem, który z jednej strony usprawnił procesy biznesowe, z drugiej przyniósł nowe potencjalne ryzyka dla bezpieczeństwa cyfrowego, jest rozwój technologii chmurowych oraz cyfrowych łańcuchów dostaw:
- we Francji w latach 2020-2023 odnotowano wzrost cyberataków o 400%, a za jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy wymieniane jest rozpowszechnienie pracy zdalnej;
- od 2020 roku 79% firm przechowujących dane w chmurze doświadczyło co najmniej jednego naruszenia bezpieczeństwa;
- według danych IBM aż 82% naruszeń dotyczyło danych przechowywanych w chmurze;
- wykryta w 2021 roku luka w zabezpieczeniach log4J, dotycząca urządzeń działających na Javie, umożliwiła grupom hakerskim dostęp do niezliczonych serwerów na całym świecie.
Wyrafinowani hakerzy i omylni ludzie
Jak wynika z danych, jedna czwarta naruszeń bezpieczeństwa w 2023 miała związek z oprogramowaniem typu ransomware – najszybciej rozwijającą się odmianą cyberprzestępczości, polegającą na szyfrowaniu danych i żądaniu okupu za ich zwrot lub odblokowanie. Szacuje się, że w 2021 roku globalne koszty związane z tym rodzajem zagrożeń opiewały na 20 miliardów dolarów, co stanowiło 57-krotny wzrost w stosunku do 2015 roku. Do 2031 roku wartość ta może przekroczyć 265 miliardów dolarów.
Pomimo że za większość ataków odpowiadają podmioty zewnętrzne, niestety słabym ogniwem systemów zabezpieczeń często bywają ludzie:
- w przypadku 19% naruszeń za niezamierzone lub celowe szkody odpowiadają pracownicy atakowanego przedsiębiorstwa;
- 74% wszystkich naruszeń wiąże się z czynnikiem ludzkim: poprzez błędy, podatność na inżynierię społeczną, nadużycie uprawnień czy kradzież danych uwierzytelniających;
- wzrost zagrożenia pociąga za sobą rosnące inwestycje w systemy zabezpieczeń. Globalny rynek cyberbezpieczeństwa 2025 roku prawdopodobnie osiągnie wartość 1,75 biliona dolarów.
Sztuczna inteligencja na straży bezpieczeństwa
Jednym z narzędzi wzmacniających systemy cyberbezpieczeństwa mogą być mechanizmy sztucznej inteligencji. Powalają one m.in.:
- tworzyć symulacje wzorców niespotykanych wcześniej ataków;
- działać jako wsparcie dla zespołów ds. bezpieczeństwa;
- tworzyć skrypty i wirtualne scenariusze w celu identyfikacji anomalii i potencjalnych słabych punktów sieci.
Jednym z największych atutów sztucznej inteligencji jest jednak umiejętność szybkiego dostrzegania zagrożeń. Algorytmy potrafią sprawniej reagować na ataki, szacować ich zasięg i potencjalne szkody, są także skuteczne w wychwytywaniu fałszywych alarmów. Wymagają jednak dalszej automatyzacji – zdaniem ekspertów mechanizmy AI powinny w przyszłości wykrywać zagrożenia w czasie rzeczywistym.
Prace nad udoskonalaniem inteligentnych rozwiązań prowadzą liczne firmy technologiczne, w tym Microsoft, którego GenAI Security Copilot osiąga obiecujące rezultaty. Podczas testów z wykorzystaniem tego rozwiązania udało się zwiększyć trafność reakcji na zagrożenia o 44%, jednocześnie zwiększając szybkość odpowiedzi o 26%.
Obosieczny miecz
Te same mechanizmy, które pozwalają lepiej zabezpieczać sieci przed atakami, pomagają cyberprzestępcom tworzyć zupełnie nowe rodzaje zagrożeń. GenAI pozwala bowiem dokonywać wyrafinowanych i trudnych do wykrycia oszustw, począwszy od tworzenia wiadomości phishingowych coraz lepiej imitujących autentyczne e-maile, po modyfikacje kodów źródłowych znanych już złośliwych programów.
Zagrożona własność intelektualna
Mniej oczywistym, ale równie ważnym cyberzagrożeniem jest kradzież własności intelektualnej. Skala problemu jest trudna do zmierzenia – w 2018 r. szacowano, że ten typ naruszeń odpowiadał za co najmniej jedną czwartą z 600 miliardów dolarów łącznych rocznych kosztów związanych z cyberprzestępczością. W Stanach Zjednoczonych w 2023 roku liczba działań organów ścigania w związku z kradzieżami własności intelektualnej wzrosła, zaś związany przestępstwami koszt zwiększył się o 36% do ponad 1,1 mld dolarów.
Według danych z raportu International Innovation Barometer 2024 przygotowanego przez Ayming, aż 85% badanych podmiotów zetknęło się z incydentami związanymi z kradzieżą własności intelektualnej na przestrzeni ostatnich 5 lat:
- 38% udostępniło poufne badania partnerom bez żadnej ochrony, takiej jak umowa o zachowaniu poufności (NDA);
- 34% było świadkami opatentowania własnych innowacji przez konkurencję;
- 29% doświadczyło kopiowania swoich pomysłów przez podmioty trzecie;
- 29% stwierdziło, że ich pomysły zostały ujawnione bez ich wiedzy;
- 38% poniosło znaczne koszty postępowania sądowego dotyczącego własności intelektualnej (wzrost do 44% wśród większych firm).
Przewaga w wyścigu cyberzbrojeń
Dynamiczny rozwój nowych technologii, a w szczególności sztucznej inteligencji, przekłada się na znaczące przyspieszenie wyścigu zbrojeń w obszarze cyberbezpieczeństwa. I choć daje on przestępcom nowe możliwości dokonywania wyszukanych ataków, pozwala też coraz skuteczniej się przed nimi bronić, oferując zaawansowane zautomatyzowane systemy bezpieczeństwa, wspierane przez algorytmy AI. Stałe udoskonalanie dostępnych rozwiązań i konieczność reagowania na zmieniającą się rzeczywistość czyni zaś z cyberbezpieczeństwa jeden z najciekawszych – w kontekście innowacji – sektor gospodarki.
