Z końcem stycznia Główny Urząd Statystyczny opublikował wyniki badania „Działalność innowacyjna przedsiębiorstw” w latach 2016-2018. W porównaniu do poprzedniej edycji o niemal 6 p.p. przybyło w Polsce aktywnych innowacyjnie przedsiębiorstw przemysłowych, natomiast liczba innowacyjnych podmiotów usługowych wzrosła o 6,5 p.p. Najwyższy odsetek innowatorów tradycyjnie odnotowano wśród największych przedsiębiorstw (zatrudnienie 250+). Z kolei najbardziej aktywne na polu innowacji są przedsiębiorstwa zajmujące się badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi oraz produkcją wyrobów farmaceutycznych.
Z raportu GUS wynika, że udział przedsiębiorstw aktywnych innowacyjnie w sektorze przedsiębiorstw przemysłowych wyniósł 26 proc., a w usługach – 21 proc. Do najbardziej innowacyjnych branż należy produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych, wydobycie węgla kamiennego i brunatnego, produkcja urządzeń elektrycznych, produkcja koksu oraz produktów rafinacji ropy naftowej. Najmniej aktywne w obszarze innowacji są podmioty zajmujące się produkcją odzieży oraz transportem lądowym rurociągowym.
Innowacyjność przedsiębiorstw w Polsce według regionów
Co ciekawe, największe skupiska terytorialne innowacyjnych przedsiębiorstw przemysłowych występują w województwach tzw. ściany wschodniej. Ich największy udział procentowy odnotowano w województwie podkarpackim (35 proc.) i w województwie lubelskim (32 proc.). Podkarpackie zajmuje także drugie miejsce – za Mazowszem – wśród podmiotów usługowych aktywnych innowacyjnie (27 proc.). Tym samym potwierdzają się wyniki Europejskiego Rankingu Innowacyjności (EIS) z 2019 roku, które wskazywały, że województwo podkarpackie jest „umiarkowanym innowatorem” i tym samym zrywa ze stereotypem pasywnego regionu, na dodatek ulokowanego w biedniejszej części Polski.
Najniższy odsetek firm innowacyjnych w przemyśle odnotowano natomiast w województwach łódzkim i warmińsko-mazurskim (odpowiednio 22 i 21 proc.), a w usługach – w województwie świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim (odpowiednio 11 i 9 proc.).
Innowacje to głównie usprawnianie procesów
Dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, iż przedsiębiorstwa częściej wprowadzają innowacje procesów biznesowych niż innowacje produktowe. W badanych latach innowacje dotyczyły głównie nowych lub ulepszonych metod produkcji wyrobów lub rozwoju usług, a także nowych metod podziału zadań, usprawnień decyzyjnych lub zarządzania zasobami ludzkimi.
Innowacje związane z opracowaniem nowych lub ulepszonych produktów najczęściej dotyczyły branży farmaceutycznej (47 proc.) oraz produkcji komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (45 proc.). Najmniejszy udział w innowacjach produktowych miały przedsiębiorstwa z branży poboru, uzdatniania i dostarczania wody oraz rekultywacji. Ogółem w latach 2016-2018 innowacje produktowe wdrożyło 17 proc. przedsiębiorstw przemysłowych oraz 10 proc. przedsiębiorstw usługowych, przy czym aż 48 proc. podmiotów wprowadzających innowacje w przemyśle zatrudnia powyżej 250 osób.
Nowe produkty powstają najczęściej w firmach przemysłowych zlokalizowanych w województwie lubelskim i podkarpackim, natomiast najrzadziej – w zachodniopomorskim i wielkopolskim. Przedsiębiorstwa usługowe najczęściej wprowadzają swoje innowacje na Dolnym Śląsku i na Mazowszu, a najrzadziej – w województwie świętokrzyskim, łódzkim i warmińsko-mazurskim.
Nakłady na innowacyjność w Polsce
W 2018 roku bieżące i inwestycyjne wydatki na innowacje produktowe i procesowe wyniosły w przemyśle 23,4 mld zł i były mniejsze aż o 16,5 proc. w porównaniu z rokiem 2017. Natomiast wśród przedsiębiorstw usługowych wydatki te pozostawały na tym samym poziomie i wyniosły 13,1 mld zł. Warto podkreślić, że o ile nakłady na działalność innowacyjną były największe wśród dużych podmiotów i znacząco przewyższały pozostałe firmy (w przypadku firm przemysłowych – 17,5 mld zł, a w firmach usługowych – 9,1 mld zł), o tyle różnica pomiędzy średnimi przedsiębiorstwami a sektorem mikro- i małych firm nie jest już tak znacząca. Biorąc pod uwagę przedsiębiorstwa przemysłowe, stosunek nakładów finansowych średnich do małych firm wyniósł 3,9 mld zł do 1,9 mld zł, a w przypadku firm usługowych – 2,2 mld zł do 1,7 mld zł.
W strukturze nakładów na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych ponad połowę stanowiły wydatki na środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne w celu realizacji działalności innowacyjnej. W przedsiębiorstwach usługowych największy udział miały środki przeznaczone na działalność badawczo-rozwojową.
Publiczne wsparcie mało popularne
Głównym źródłem finansowania innowacyjności pozostają środki własne przedsiębiorstw, które stanowiły aż 75,5 proc. wszystkich poniesionych na ten cel wydatków w przemyśle oraz 88 proc. w przedsiębiorstwach usługowych. W tym samym czasie innowatorzy pozyskali 2,1 mld zł z funduszy kapitału ryzyka, kredytów i pożyczek, zaś 1,9 mld zł pochodziło ze źródeł zagranicznych. Niewiele ponad 1 mld zł stanowiło wsparcie krajowe otrzymane od instytucji dysponujących środkami publicznymi.
Publiczne wsparcie dla działalności innowacyjnej pochodzi głównie od Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, ministerstw i urzędów marszałkowskich. W latach 2016-2018 wsparcie z tych ośrodków otrzymało niemal 17 proc. aktywnych innowacyjnie przedsiębiorstw przemysłowych oraz 10 proc. przedsiębiorstw usługowych. Najczęściej o finansowanie występowały przedsiębiorstwa zatrudniające od 50 do 249 osób.
W latach 2016-2018 publicznego wsparcia najczęściej udzielano przedsiębiorstwom przemysłowym aktywnym innowacyjnie z województwa warmińsko-mazurskiego (28 proc.) i opolskiego (28 proc.), natomiast najrzadziej – z województwa pomorskiego (12 proc.). Wśród podmiotów usługowych zewnętrzne finansowanie otrzymywały najczęściej firmy z województwa lubelskiego (26 proc.), a najrzadziej – z województwa zachodniopomorskiego (2 proc.).
Możliwe formy wspierania innowacyjności w polskich przedsiębiorstwach
Obecnie w Polsce przedsiębiorcy prowadzący działania innowacyjne i badawczo-rozwojowe mogą korzystać z kilku źródeł zewnętrznego wsparcia finansowego. Wśród instrumentów publicznych należy wymienić ulgi podatkowe (ulga B+R, IP Box, ulga dla twórców), dotacje unijne czy program Horyzont 2020. Najbardziej przystępną formą wspierania innowacji jest obowiązująca od 2016 roku ulga badawczo-rozwojowa, która wciąż nie cieszy się dużą popularnością wśród firm. Ostatnie dane Ministerstwa Finansów wskazują, że jedynie 1844 płatników PIT i CIT rozliczyło ulgę B+R w 2018 roku, co oznacza 69-procentowy wzrost w porównaniu do roku 2017.
Brak komentarzy