Od 2008 roku funkcjonuje w porządku prawnym zrównanie chronionego i otwartego rynku pracy. Wejście tych przepisów w życie z dniem 1 kwietnia 2014 roku miało na celu, między innymi, wprowadzenie osób z niepełnosprawnością na szerszy rynek pracy dzięki wykazaniu jego integracyjnej roli, a co za tym idzie zwiększenie efektywności rehabilitacji zawodowej.
W praktyce wprowadzenie przepisów dotyczących zrównania chronionego i otwartego rynku pracy wiąże się z obniżeniem dofinansowań dla rynku chronionego do poziomu rynku otwartego. Wielu pracodawców osób z niepełnosprawnością mówi wprost, że jeżeli nie będzie powrotu do stanu sprzed 1 kwietnia 2014 roku to zrezygnują ze statusu zakładu pracy chronionej, nawet przy utrzymaniu wykazywanego wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością.
Zakłady pracy chronionej
Zakłady pracy chronionej mają ustawowo rozszerzone obowiązki wynikające z posiadanego statusu. Są to między innymi: dostosowanie stanowisk i architektury budynku, zapewnienie doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, czy dodatkowe koszty wynikające ze zwolnień lekarskich lub z obowiązku zapewnienia specjalnego transportu. Tymczasem argumentem zwolenników zrównania jest posiadanie przez zakłady pracy chronionej zakładowego funduszu osób z niepełnosprawnością. Jednak stworzenie takiego funduszu i zarządzanie jego środkami to dodatkowy, problematyczny obowiązek.
Często zarzuca się chronionej formie zatrudnienia jego nieintegracyjny a wręcz segregacyjny i stygmatyzujący charakter, oddalony od pojęcia rehabilitacji zawodowej i społecznej. Jednak wspomniane ustawowe obowiązki zakładu pracy chronionej jako jedyne umożliwiają stworzenie miejsc pracy jakościowo przystosowanych do zatrudnienia najciężej poszkodowanych, w tym osób z upośledzeniem umysłowym czy chorobą psychiczną, a także realne wsparcie materialne i rzeczowe.
Charakterystyczne dla chronionego rynku pracy są działania takie, jak: przygotowanie i wprowadzenie na rynek pracy, ocena i rozwój potencjału indywidualnego i zawodowego, zdobycie i utrzymanie zatrudnienia, zorganizowanie systemu wsparcia, pogłębianie i rozwój zdolności i wiele innych zadań i świadczeń, których otwarty rynek pracy nie oferuje. Ten zapewnia jedynie zatrudnienie w czystej postaci, a administracja państwowa nie planuje sformułować oczekiwań w zakresie rehabilitacji zawodowej osób z niepełnosprawnością.
Rynek pracy dla osób z niepełnosprawnością
Brak kosztownych dodatkowych obowiązków, przy wysokich subsydiach płacowych, jest jedną z przyczyn zainteresowania pracodawców zatrudnianiem osób z niepełnosprawnością. Wadliwy system orzecznictwa kieruje na otwarty rynek osoby o wysokiej zdolności wykonywania pracy, posiadające umiarkowany i lekki stopień niepełnosprawności. Dzięki temu pracodawca odnosi korzyści nawet do 5 200 zł miesięcznie w przeliczeniu na jedną osobę z niepełnosprawnością.
Otwarty rynek pracy może dawać zatrudnienie, nie spełnia jednak kryteriów zawartych w definicji rehabilitacji zawodowej osób z niepełnosprawnością. Nie poprawia sytuacji osób, które rzeczywiście potrzebują kompleksowego wsparcia w tym zakresie i bez odpowiednich środków nie utrzymają swojego miejsca pracy. W obecnym stanie korzyści z uzyskania statusu zakładu pracy chronionej są iluzoryczne, o czym może świadczyć fakt, że od roku 2009 liczba zakładów o tym statusie systematycznie spada.
W ramach konsultacji społecznych zaproponowano dyskusję o zaletach i wartościach otwartego i chronionego rynku pracy. OBPON w swoich uwagach do ustawy proponuje powrót do stanu sprzed 1 kwietnia 2014 r. Jednak, jak informuje Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, nie jest przewidziana podwyżka jakiejkolwiek kwoty dla zakładów pracy chronionej, bądź jej obniżenie dla otwartego rynku.
Każda ze stron debaty ma swoje argumenty, a dokładniej ujmując – interesy. Prowadzi to do słownej potyczki o wyższość jednej formy zatrudnienia nad drugą i niepotrzebnego ich antagonizowania. Niezbędna jest zmiana kierunku dyskusji w stronę współpracy, w której dla każdej ze stron otworzy się istotna społecznie rola do spełnienia, a co za tym idzie – możliwość kompleksowej rehabilitacji zawodowej prowadzonej poprzez rynek chroniony do rynku otwartego, co stanowi jeden z głównych celów Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Brak komentarzy